آشنایی با نما ، شات ، پلان وکادرهای سینمایی

پلان در سینما چیست ؟ نما،پلان یا شات کوچک‌ترین جز فیلم است و برابر با فاصله زمانی از شروع فیلمبرداری تا زمانی که دکمهstop (پایان ضبط)را می زنید.

چرا شات هم گفته می شود ؟

ریشه شناسی واژه شات به روزهای اولیه تولید فیلم با دوربین هندلی دستی Hand-cranked camera باز می‌گردد. این دوربین قدیمی عملکردی شبیه به مسلسل‌های هندلی زمان خود داشت که با چرخاندن دستگیره یا هندل شلیک می‌کرد. به همین دلیل این کار (فیلمبرداری) به shooting یعنی شلیک و هر نما به shot یعنی گلوله معروف شد.

انوع پلان در سینما چیست ؟

نما رو میتوان به دو دسته کلی تقسیم کرد:

بدون سوژه(طبیعت یا نمای باز از شهر) و با سوژه (شخصیت، کارکتر )
بدون سوژه

• نمای مادر (master shot)

نمای مادر فضای عمومی صحنه را در برمی‌گیرد، مثل: فضای اتاق و یا خیابان یاساختمان هتل یا قلعه ای از دور که به طور کلی معرف مکان و یا زمان برای ما باشد .

• نمای خاص (specific shot)

بخش خاصی از اتاق، مثلاً در ورودی آن و یا جلوی فروشگاه (نمای از تابلو) را نشان می‌دهد که شامل نماهای اینسرت هم می شود برای تاکید گذاری.

اکستریم کلوز آپ ( E.C.U ) یا اینسرت (INSERT )

درشت ترین نما، این اصطلاح بیشتر در انسان کاربرد دارد وشامل نمایی از چشمها ، لب و دست سوژه می باشد ،که معمولا با لنز تله فیلمبرداری می شود اما گاهی اصلاح اینسرت برای این نما ها استفاده می شود که بهتر است زمان فیلم برداری از اشیا این اصطلاح بکار برود، در این نما کوچکترین حرکت کاملأ مشخص دیده می شود وازلحاظ حسی بیشترین تاثیر رادر مخاطب دارد مانند: لرزش دستها یا تبسم و در اشیا نیز سویچ ماشین ، کلید، سوراخ کلید وانگشتر، نماهای اینسرت هستند.

کلوز آپ (C.U )

نمای درشت از چهره انسان از زیر چانه تا بالای سر را می گویند.این نما می تواند گویای حالات خاص فرد درموقعیتهای متفاوت باشدوبرای تاثیر گذاری بیشتر بربیننده مورداستفاده قرار می گیرد.ازاین نما برای تاکید بیشتر صحبتحای شخص استفاده می شود.محیط اطراف بطور ناواضح است و تاثیری بربیننده ندارد و با لنز تله فیلمبرداری می شود. درموردمناظر کلوز آپ می تواند قسمتی از منظره باشد مثلا در یا پنجره می تواند کلوز آپ ساختمان باشد.

مدیوم شات یا نمای میانه (M.S)

گاهی لازم است مقداری از اشیاوحال وهوای صحنه توام بافرد نشان داده شود تا بینندگان بامحیط وموقعیت فرددرصحنه اندکی آشنا شود ازاین نما استفاده میشود.این نما از کمر به بالا انسان رانشان می دهدوحدفاصل نمای کلوز آپ ومدیوم لانگ شات(نمای تمام قد) است.در این نما فرد می تواند حرکات جزئی وحرکات دست را انجام دهد.تاثیر فرد نسبت به نماهای بسته تر کمتر شده واندکی صحنه وموقعیت آن تاثیر دارد وبالنز نرمال فیلمبرداری می شود.

آمریکن شات (A.S)

نمایی است از زانو به بالا ومعمولا درفیلمهای آمریکایی ووسترن استفاده می شود. در این نماتاثیر محیط بیشتر شده وبه همان اندازه از تاثیر فرد کاسته شده است وبالنز نرمال یا واید ضعیف فیلمبرداری می شود.

مدیوم لانگ شات یا فول شات (M.L.S)

نمای دوری که تمام هیکل شخصیت را نمایش می دهد. در این حالت فرق سر او حدودا مماس با خط بالایی قاب و کف پای او مماس با خط پایینی قاب است.

لانگ شات (L.S)

نمایی که از فاصله ای دور ، سوژه را نشان می دهد. در این حالت علاوه بر سوژه ، شخصیت ها و بخشی از محیطی که سوژه در آن قرار دارد ، نیز در این نما دیده می شود. این نما نگاهی کلی به موضوع دارد و موقعیت سوژه را در آن محیط و فضا نشان می دهد. در واقع نمای دور بیش از نمای نزدیک و متوسط ، درباره رابطه سوژه با محیط به ما اطلاعات می دهد. از این نما بسیار در شروع سکانس ها به ویژه سکانس آغازین استفاده می شود ، به عنوان آخرین نمای فیلم هم بسیار مورد استفاده قرار می گیرد.

اکستریم لانگ شات (E.L.S)

نمایی است بسیار دور ازانسان یا انسانها یا یک شهر ویک روستا یا کارخانه و……در این نما فرد تاثیر نداردومحیط وعوامل آن بر مخاطب تاثیر دارد.این نما برای معرفی منطقه وسیع وجمعیت انبوه یا تنهایی یک فرد در منطقه وسیع استفاده می شود.

تو شات (TWO.S)

این نما برای نشان دادن دو نفر در حال صحبت کردن یاانجام دادن کاری که در ارتباط با هم هستند به کار می رود .دراین نما معمولا افراد را از سینه به بالا نشان می دهد وتاثیر آن مشابه M.C.U است. این نما با لنز تله فیلمبرداری می شود.

کلوز شات (C.S)

گاهی لازم است تمام افراد در یک خیابان یا در حال خروج از ایستگاه مترو از ناحیه سینه به بالا نشان داده شوند که درحال حرکت به طرف دوربین هستند. برای گرفتن این نما دوربین در دوردست قرار می گیرد وبا لنز تله فیلمبرداری می شود.این نما در گرفتن تصاویر بسته از اشیای بی جان ودکور هم کاربرد دارد.

نمای هوایی (aerial shot)

نمای هوایی به نمایی می‌گویند که توسط بالگرد، هواپیما، هلی‌شات، تله‌کابین، تله‌سیژ و دیگر ابزارهای فیلمبرداری در آسمان، از نمای بالا فیلمبرداری می‌شود. این نوع نما مانند پرواز پرنده از میان ساختمان‌های شهر یا ابرها در آسمان حرکت می‌کند.

اور شولدر

نمایی است که از پشت سر وشانه فردی ، M.C.U یاC.U فرد دیگر گرفته می شود.در این نما قسمت کمی از پشت سر وشانه فرد پشت به دوربین دیده می شود. از این نما برای تقطیع صحبتهای طولانی بین دو نفر وتاثیر گذاری بیشتر صحبتهای آنها استفاده می شود. فاصله کانونی لنز در این نما تاثیرات ویژه ای دارد مثلأ اگر با لنز تله واز فاصله نزدیک فیلمبرداری شود یکی از افراد نا واضح خواهدشد مگر اینکه دوربین عقب تر رود تا هردو واضح شوند .پرسپکتیو هم متفاوت خواهد بود.

برای آشنایی با ترکیب‌بندی‌های هنری می‌توانید به سایت هانیوا مراجعه کنید.